Van klimaatdrammers tot een nieuw pensioenakkoord: wat heeft 2019 in petto?

Het zal je vast niet ontgaan zijn met alle retoriek uit de VVD over ‘klimaatdrammers’ en het handelsbeleid van Minister Kaag en de aankondiging van Geert Wilders dat hij Thierry Baudet wel ziet zitten als minister in zijn toekomstige kabinet: het politieke jaar 2019 is begonnen.  Het kerstreces ligt weer achter ons; een mooi moment om vooruit te blikken naar de te verwachten thema’s en momenten die er toe gaan doen in het komende politieke jaar.

Provinciale Statenverkiezingen: meer dan de provincie.

De tijd waarin de verkiezingen van de Provinciale Staten vooral gaan over thema’s die leven in de twaalf provincies ligt echt achter ons.  De nieuwe samenstelling van de verschillende Statenfracties heeft impact op de verhoudingen in de Eerste Kamer. Omdat het Kabinet Rutte-III (VVD, CDA, D66 en ChristenUnie) steunt op een uiterst fragiele basis in zowel de Tweede- als de Eerste Kamer (76 respectievelijk 38 zetels) gaan de verkiezingen van 20 maart spannend worden. Peilingen blijven momentopnames, maar niet veel zogenaamde Binnenhofwatchers houden er rekening mee dat het Kabinet haar meerderheid in beide Kamers zal behouden. 

Wie zijn er nodig?

Mocht het Kabinet haar meerderheid in de Eerste Kamer verliezen, dan kan dat een enorme impact hebben op de verhouding tussen de partijen in de coalitie. Daarnaast zullen er handreikingen gedaan moeten worden naar de oppositie om een meerderheid te krijgen. Afhankelijk van hoe groot het verlies is in de Eerste Kamer, wordt het duidelijk welke en hoeveel partijen het Kabinet nodig heeft om maatregelen door te kunnen voeren.

Heeft het Kabinet genoeg aan de steun van de SGP of 50Plus? Of zijn ook GroenLinks en de PvdA nodig om Rutte-III aan meerderheden te helpen? De vraag die daar onder blijft liggen is of het Kabinet überhaupt wel de eindstreep zal halen in 2019…

Europa. Rutte in or out?

De vraag of dit Kabinet het einde van het jaar haalt zal niet alleen gesteld worden op basis van binnenlandse thema’s zoals wie de rekening van de plannen in het Klimaatakkoord gaat betalen en hoe we onze pensioenen in de toekomst gaan regelen. Er wordt al enige tijd gespeculeerd over de toekomst van Mark Rutte op een toppositie in Brussel. Rutte zelf ontkent ten stelligste, maar wat als zijn politieke vriendin Angela Merkel en de invloedrijke Emmanuel Macron een dringend verzoek op hem doen? Het blijft speculeren, maar de leiders van coalitiepartijen CDA en D66 hebben al aangegeven dat een Rutte-III zonder Rutte ondenkbaar is.

Het Brusselse jaar van Matteo, Theresa, Bas en Frans.

Europa gaat sowieso een woelig jaar tegemoet met de verkiezingen van het Europees Parlement dat een doorbraak kan betekenen van een nieuw nationalistisch blok onder leiding van de Italiaanse vice-premier Matteo Salvini. De verkiezingen zullen een opvallend Nederlands tintje hebben met zowel een Nederlandse fractieleider bij de Groenen (Bas Eickhout) als bij de Sociaal-Democraten (Frans Timmermans). Verkiezingen die net plaatsvinden na de Brexit, die vooralsnog zonder akkoord lijkt te gaan verlopen en op Europees vlak voor de nodige onzekerheid zullen zorgen. In Nederland is momenteel veel discussie over een Brexit-noodwet die negatieve gevolgen zoveel mogelijk moet tegengaan door vergaande bevoegdheden aan het Kabinet te geven.

Unfinished business: wat we nog gaan terugzien in 2019.

• Lelystad Airport. Minister van Nieuwenhuizen zit in haar maag met het besluit over het nieuwe vliegveld van Lelystad. Actiegroepen in Gelderland en Overijssel kregen eind 2018 onverwachte steun: de Europese Commissie uitte grote twijfels over de verdeling van vakantievluchten (Lelystad) en niet-vakantievluchten (Schiphol). Of Lelystad op tijd open zal gaan is nog maar zeer de vraag.
• Akkoorden. Rutte-III is voortvarend aan de slag gegaan met akkoorden. Waar het wel lukte met een Preventieakkoord in 2018 blijken andere akkoorden lastiger te sluiten: het Pensioenakkoord is volledig geklapt en het Klimaatakkoord kende enkele late weglopers, waarmee het draagvlak onder milieuclubs lijkt te ontbreken. Na het interview van Dijkhoff (VVD) in de Telegraaf afgelopen zaterdag lijkt ook de politieke steun onzeker. 
• Het Kinderpardon is een onderwerp dat door de uitzetting van twee Armeense kinderen vaak in het nieuws bleef in 2018. Het is een onderwerp dat niet alleen de coalitie verdeelt, maar ook politici uit andere partijen bezighoudt. Vorige week kwam nog een raadslid van de PVV in Purmerend in het nieuws die andere ideeën over immigratie had dan de landelijke fractie.
• Groningen: Afgelopen jaar verraste het Kabinet vriend en vijand met het besluit de gaswinning in Groningen versneld af te bouwen. In 2019 lijkt het hoofdpijndossier eerder groter dan kleiner te zijn geworden voor verantwoordelijk minister Wiebes. De Groningers lijken hun geduld te verliezen, en het aantal schadedossiers is in plaats van toe- afgenomen.
• Huizenmarkt: Te dure huizen, jongeren die jaren op een huis moeten wachten. Waar in 2018 steeds duidelijker werd dat er structurele tekorten zijn op de woningmarkt zal de druk toenemen. Het Kabinet maakt hier voor 2019 een prioriteit van waar premier Rutte zich persoonlijk mee bemoeit.
• Arbeidsmarkt: het is een moeilijk dossier dat het inkomen van veel Nederlanders direct raakt, het verschil tussen ‘flex’ en vast werk. Het voorstel van Minister Koolmees ‘Arbeidsmarkt in Balans dat in november 2018 naar de Kamer ging wordt in 2019 verder besproken. Hoe dan ook, hier gaat over gesproken worden in 2019.
• Geopolitiek: Vorige week beschuldigde Nederland Iran nog van het uitvoeren van moorden op dissidenten van Iraanse afkomst. Dit leek op de beschuldiging die Nederland in 2018 deed van spionage en een hackpoging door de Russische geheime dienst. Het moge duidelijk zijn dat de wereld er niet veiliger op geworden is in het afgelopen jaar. Met een veranderde Transatlantische relatie zal 2019 onderwerpen Ministeries als Defensie en Buitenlandse Zaken, maar ook de diensten weer middenin de politieke belangstelling staan. 

Welke data moet je sowieso in de gaten houden?

- 20 maart: Provinciale Statenverkiezingen
- 29 maart: Brexit (geplande datum).
- 23 mei: Verkiezingen Europees Parlement
- 27 mei: Verkiezingen Eerste Kamer
- 17 september: Prinsjesdag