In 2017 is er veel gebeurd in het digitale domein. Zowel maatschappelijk, politiek als op beleidsniveau werd er volop gediscussieerd over mededinging, regulering, ethische dilemma’s en meer. Een terugblik op het afgelopen jaar bewijst dat digitale vraagstukken komend jaar alleen maar belangrijker worden.
De impact van technologie en internetdiensten werd in de media dit jaar een prominente onderwerp. Bijna ieder zichzelf respecterend medium heeft tech-journalisten in dienst. Privacy, de rol van platformen, algoritmes, artificial intelligence en blockchain. Het kwam allemaal voorbij. Fake news floreerde in de media. Ook over datalekken en cryptocurrencies werd meer dan ooit geschreven.
Onder leiding van mondige studenten, en aangejaagd door Arjen Lubach, kwam er voldoende steun voor een referendum in maart 2018 over de Wet op de Inlichtingen- en Veiligheidsdiensten waarover het parlement het eerder dit jaar eens werd. Het maatschappelijke debat is geleidelijk kritischer geworden.
De verkiezingsdebatten gingen weinig over wat technologie kan brengen. Uit onze analyse van de verkiezingsprogramma’s bleek dat politieke partijen digitalisering wel een kans vinden, maar het verder weinig handen en voeten geven. Desondanks kwamen onderwerpen als robotisering, digitalisering en privacy wel vaker aan bod dan andere jaren.
In oktober presenteerde het nieuwe kabinet haar ambities. In vergelijking met eerdere regeringsplannen, ook hier een verschuiving richting digitaal. Een extra investering van 95 miljoen euro in cybersecurity. De oprichting van het Digital Trust Center. Het werd duidelijk dat het ook tijd is voor de toezichthouders om zich te versterken. De AP zal flink gaan groeien en de ACM moet zich gaan bewijzen ten aanzien van digitale mededinging.
Vooral vanaf dit najaar gaat het in het Haagse politieke debat vaak over platformen en het beschermen van publieke waarden in het digitale veld. Politici volgen de ontwikkelingen steeds kritischer. Dit kwam nadrukkelijk tot uiting in de parlementaire hoorzitting over de deeleconomie en de arbeidsmarkt.
Ethische dilemma’s komen vaker naar voren. Denktanks als het Rathenau Instituut deelden hun visie in rapporten. De Sociaal Economische Raad organiseerde bijeenkomsten over de invloed van technologie op publieke waarden. De ACM onderzocht de concurrentie onder (video)platformen en de risico’s op uitsluiting van fintechs door banken. En op de valreep kondigde het Commissariaat voor de Media aan samen met de ACM de invloed van internetplatforms op het medialandschap aan.
Ook uit Europa kwamen nieuwe initiatieven. Het belasten van de digitale economie (de Google tax) springt er meteen uit. Daarnaast raken veel voorstellen ook aan de rol van platforms bij het tegengaan van illegale of haat-zaaiende content of filteren van auteursrechtelijk beschermd materiaal. De Europese Commissie presenteerde begin januari de ePrivacy Verordening als aanvulling op de implementatie van de Algemene Verordening Gegevensbescherming, die vanaf 25 mei komend jaar zal gaan gelden. De Nederlandse uitvoeringswet AVG is begin december pas naar de Tweede Kamer gestuurd.
In 2018 zullen veel van deze trends zich verder ontwikkelen. Na de herfst stroomde de agenda van de Tweede Kamer vol met overleggen en rondetafelgesprekken over privacy- platform- en cyber-issues. De maatschappij wordt kritischer op de impact van technologie. De politiek volgt hierin. Het wordt tijd voor politici om hun informatieachterstand in te halen om te voorkomen dat het straks alleen nog maar gaat over zaken als de risico’s.