Provinciale Statenverkiezingen: de provincie aan de knoppen

Op 15 maart 2023 mag Nederland weer naar de stembus. En het is in afgelopen weken duidelijk geworden: de campagnes voor de Provinciale Statenverkiezingen 2023 zijn volop begonnen. Het CDA presenteerde haar visiestuk “Voor heel Nederland”, gericht op de aanpak van regionale ongelijkheid. Schippers – VVD-lijsttrekker in de Eerste Kamer – uitte samen met Rutte in de Telegraaf hun zorgen over de opkomst van de ‘linkse wolk” in de Eerste Kamer. En diezelfde linkse wolk – GroenLinks en PvdA - presenteerde onlangs haar plannen voor gratis OV voor mensen met een kleine beurs.   

Landelijke thema’s tijdens de Provinciale Statenverkiezingen    

Net zoals tijdens de Provinciale Statenverkiezingen in 2019 staan ook bij de verkiezingen in 2023 weer veel landelijke thema’s centraal: op de afgelopen partijcongressen werd vooral over migratie en de oorlog in Oekraïne gesproken. Die focus op de landelijke politiek valt goed te verklaren: de huidige coalitie Rutte-IV heeft momenteel geen meerderheid in de Eerste Kamer (32 zetels). De nieuwe Statenfracties zullen straks de 75 leden van de Eerste Kamer kiezen, en kunnen daarmee mogelijk Rutte-IV weer aan een meerderheid helpen. Dit is echter zeer de vraag; nu een maand voor de verkiezingen laten de verschillende peilingen een nettoverlies van de coalitiepartijen zien, vooral vanwege verlies voor het CDA en de CU. Afhankelijk van hoe groot het verlies is, wordt het duidelijk welke en hoeveel partijen het Kabinet nodig heeft om maatregelen door te kunnen voeren.   

 
Gevolgen voor de Eerste Kamer 

Dat zou de oppositiepartijen in de Eerste Kamer ook na de Provinciale Statenverkiezingen wederom invloedrijk maken. Afgelopen jaren werden er successen geboekt, op het gebied van de AOW, de jeugdzorg en het leenstelsel. En ook rondom de discussie over de bouw van nieuwe datacenters in Nederland was het de senaat die uiteindelijk de bepalende zet gaf. Na een motie van de Partij voor de Dieren, waar ook coalitiepartijen D66 en de ChristenUnie zich bij aansloten, ging de grondverkoop van een groot datacenter in Zeewolde niet door. Het geeft aan dat de Eerste Kamer een niet te onderschatte – en soms onverwachte - factor is en blijft, ook na 15 maart. Zeker dus een factor om rekening mee te houden in de beïnvloeding van beleid en (vooral) nieuwe wetgeving.    

Crises in de provincie   

Toch zijn er naast landelijke issues ook genoeg relevante thema’s die in de provincie spelen. Meer dan ooit spelen de provincies een cruciale rol bij het oplossen van de verschillende crises: van stikstof en woningbouw tot de energietransitie en infrastructuur. Bij uitstek dossiers waar een politieke visie mee gepaard gaat. Hoe gaat de provincie om met de behoefte aan extra woningen en bijbehorende infrastructuur en (slimme) mobiliteit? Waar kan duurzame energie opgewekt worden, en hoe moet de natuur beschermd worden? Ook bepalen de Provinciale Staten de prioriteiten op het gebied van regionale economische ontwikkelingen; welke sectoren en welke type bedrijven zet de provincie op in? Wat wordt het regionale industriebeleid? 

Ook innovatie en digitalisering beginnen daarin – eindelijk – een rol van betekenis te krijgen. Al is het maar als antwoord op het oplossen van al deze crises. In deze blog meer over hoe de provincies innovaties denken in te zetten om hun problemen op te lossen.