De ‘Wiv’: wat gaat er veranderen?

Het wetsvoorstel ter vernieuwing van de Wet op de inlichtingen- en veiligheidsdiensten (Wiv) ligt klaar. Reden voor vernieuwing is de technologische achterstand van de huidige Wiv. De voorgestelde wijzigingen moeten de Algemene Inlichtingen- en Veiligheidsdienst (AIVD) en Militaire Inlichtingen- en Veiligheidsdienst (MIVD) modernere bevoegdheden geven om informatie op dreiging te onderzoeken waarbij tevens het recht op privacy wordt gewaarborgd.

De Wiv is op een aantal belangrijke punten gewijzigd. Belangrijke wijzigingen zijn de uitgebreidere bevoegdheden voor de AIVD en MIVD en de waarborgen die zijn ingebouwd voordat gebruik kan worden gemaakt van een bevoegdheid. Zo kent de Wiv 2017 meer bevoegdheden voor het verzamelen van gegevens, is er een verdergaande hackbevoegdheid en is er meer controle op de werkwijze van de diensten door de Commissie van Toezicht op de Inlichtingen en Veiligheidsdiensten (CITVD) en door de nieuw ingestelde Toetsingscommissie Inzet Bevoegdheden (TIB).

Bevoegdheden

Een belangrijke uitbreiding van bevoegdheden ziet op het verzamelen van gegevens. De Wiv 2017 biedt de mogelijkheid om digitale datastromen die via internetkabels lopen te onderzoeken. Reden voor uitbreiding is dat het gericht afluisteren van communicatie via de ether, ook wel ‘tappen’ genoemd, steeds minder oplevert. De uitbreiding maakt het mogelijk ook de moderne communicatiemiddelen te onderzoeken zoals Whatsapp, Telegram of Signal.

Een andere uitbreiding ziet op de hack-bevoegdheid van de AIVD en MIVD. De nieuwe Wiv maakt het mogelijk om via een omweg toegang te krijgen op een systeem van een ‘target’. Dit wordt ‘hacken via een systeem van derden’ genoemd en staat expliciet beschreven in de nieuwe Wiv. Bijzonder is dat de diensten ook computers en andere apparaten mogen gebruiken van personen die niet direct met het onderzoek te maken hebben. Daarnaast is er een nieuwe bevoegdheid toegevoegd die ziet op clouddiensten. Met deze bevoegdheid kan de AIVD cloud-gegevens opvragen. Aanbieders van clouddiensten zijn vervolgens verplicht om mee te werken.

Waarborgen

Voor de uitbreidingen en nieuwe bevoegdheden zijn een aantal waarborgen ingebouwd. Zo mag alleen onderzoek worden gedaan naar datastromen die verband houden met de onderzoeksopdrachten. Dit wordt de onderzoeksopdrachtgerichte interceptie genoemd (OOG-interceptie). Met deze waarborg wordt maar een klein deel van het (internet)verkeer onderschept en worden gegevens die niet van belang zijn voor het onderzoek direct vernietigd.

Een andere belangrijke waarborg is de verscherpte controle door de CTIVD en instelling van de TIB. Het CTIVD controleert achteraf of de AIVD zijn werk zorgvuldig en rechtmatig heeft gedaan. Indien de AIVD een bijzondere bevoegdheid wil gebruiken moet naast goedkeuring van de minister van Binnenlandse Zaken ook goedkeuring komen van de TIB. Voordat gebruik wordt gemaakt van een bevoegdheid vindt onder de nieuwe Wiv dus zowel vooraf als achteraf een controle plaats. Dit moet ervoor zorgen dat de privacy van de Nederlandse burgers zo goed mogelijk beschermd blijft. 

Inwerkingtreding

Het wetsvoorstel is goedgekeurd door zowel de Tweede als Eerste kamer. De voorspelling is dat de Wiv 2017 dit jaar in werking zal treden. Wel is het mogelijk dat nog wijzigingen in de tekst gaan plaatsvinden gezien het aanstaande raadgevend referendum over deze wet op 21 maart.

Wilt u meer informatie over de nieuwe Wet op de inlichtingen- en veiligheidsdiensten, neem dan contact met ons op.