Schadevergoeding onder de AVG: Een samenvatting van het arrest van het HvJEU in zaak C-300/21

17/05/2023 - Op 4 mei 2023 heeft het Hof van Justitie van de Europese Unie ("HvJEU") uitspraak gedaan over immateriële schadevergoeding op grond van de AVG. In deze uitspraak heeft het HvJEU drie elementen met betrekking tot schadevergoeding op grond van de AVG bevestigd, namelijk:

1. Niet elke inbreuk op de AVG geeft op zichzelf recht op schadevergoeding.
2. Ondanks het eerste punt is niet vereist dat de geleden immateriële schade een bepaalde ernstdrempel bereikt om recht op schadevergoeding te geven.
3. Het is aan het rechtsstelsel van elke lidstaat om de criteria vast te stellen voor het bepalen van het compensatiebedrag, maar deze criteria moeten voldoen aan de beginselen van gelijkwaardigheid en doeltreffendheid.

In deze blogpost bespreken we het arrest van het HvJEU en leggen we uit hoe de uitkomsten hiervan uw bedrijf kunnen beïnvloeden.

Achtergrond van de zaak

Sinds 2017 verzamelt de Österreichische Post informatie over de politieke affiniteit van de Oostenrijkse bevolking. Met behulp van een algoritme dat rekening houdt met verschillende sociale en demografische criteria, kon Österreichische Post "doelgroepadressen" definiëren die aangeven in welke mate een bepaalde Oostenrijker waarschijnlijk affiniteit heeft met een bepaalde politieke partij. 

De eiser in de voorgaande zaak was een van deze getroffen Oostenrijkse burgers van wie was vastgesteld dat hij een grote affiniteit had met een bepaalde Oostenrijkse politieke partij. Hij had niet ingestemd met de verwerking van zijn persoonsgegevens en uitte gevoelens van "grote ontsteltenis, verlies van vertrouwen en een gevoel van blootstelling" als gevolg van het feit dat tussen hem en de betrokken partij een bijzondere affiniteit was vastgesteld. Bijgevolg eiste hij vergoeding van de immateriële schade die hij door de onrechtmatige verwerking van zijn persoonsgegevens had geleden. De immateriële schade bedraagt 1000 euro.

Deze zaak kwam voor het Oostenrijkse Hooggerechtshof, waar dit hof twijfels uitte over de omvang van het recht op vergoeding dat de AVG vaststelt voor materiële of immateriële schade als gevolg van inbreuken op de AVG. Het Oostenrijkse Hooggerechtshof besloot de procedure te schorsen en het HvJEU de volgende drie prejudiciële vragen te stellen. 

1. Is de loutere inbreuk op de AVG voldoende om de betrokkene recht op schadevergoeding te geven?
2. Staat de AVG eraan in de weg dat de lidstaten een nationale regeling vaststellen volgens welke vergoeding slechts mogelijk is indien de geleden immateriële schade een bepaalde mate van ernst bereikt (d.w.z. kunnen zij een drempel voor het vorderen van immateriële schade vaststellen)?
3. Wat zijn de EU-rechtelijke vereisten voor het bepalen van de hoogte van de schadevergoeding?

Uitspraak van het HvJEU 

Vraag 1:

Bij het beantwoorden van de eerste vraag legt het HvJEU uit dat het recht op schadevergoeding waarin artikel 82 AVG voorziet, aan drie cumulatieve voorwaarden is onderworpen, namelijk:

1. Er moet sprake zijn van een inbreuk op de AVG;
2. Deze inbreuk moet materiële of immateriële schade hebben veroorzaakt; en
3. Er moet een causaal verband tussen de inbreuk en de schade worden vastgesteld.

Het gevolg hiervan is dat niet elke inbreuk op de AVG op zichzelf recht geeft op schadevergoeding. Elke inbreuk moet gepaard gaan met de volgende twee cumulatieve voorwaarden om recht op schadevergoeding te geven. Volgens het Hof zou elke andere formulering in strijd zijn met de duidelijke bewoordingen van de AVG. 

Vraag 2:

Met betrekking tot de tweede vraag oordeelde het Hof dat het recht op vergoeding niet beperkt is tot immateriële schade die een bepaalde drempel van ernst bereikt. Het Hof stelt dat een dergelijk vereiste ontbreekt in de AVG en dat een dergelijke beperking in het nationale recht van de lidstaten in strijd zou zijn met de ruime opvatting van "schade" die de EU-wetgever heeft aangenomen.

Vraag 3:

In de definitieve uitspraak merkt het Hof op dat de AVG niet voorziet in regels voor de beoordeling van de schade. Bijgevolg moet het rechtsstelsel van elke lidstaat de criteria voorschrijven die de omvang van de in het kader van immateriële schade te betalen schadevergoeding bepalen. De lidstaten moeten er alleen voor zorgen dat deze criteria de volledige en daadwerkelijke vergoeding van de geleden schade beogen. 

Implicaties voor de praktijk 

In de afgelopen jaren hebben de rechtsstelsels van verschillende EU-lidstaten de handhaving van de AVG binnen hun nationale rechtbanken beperkt. Een voorbeeld in dit verband is Duitsland, waar is getracht een drempel in te voeren voor immateriële schadeclaims als gevolg van inbreuken op de AVG op basis van lokale Duitse wetgeving die dateert van vóór de AVG.

Het Oostenrijkse Hooggerechtshof verdedigde in deze zaak een soortgelijk standpunt. Het HvJEU heeft dat standpunt echter verworpen en bevestigd dat het mogelijk is om aansprakelijkheid vast te stellen voor vergoeding van immateriële schade als gevolg van een inbreuk op de AVG. Dit benadrukt het belang van de naleving van de AVG binnen alle Europese organisaties, aangezien niet-naleving kan leiden tot financiële sancties van toezichthoudende autoriteiten en nationale rechtbanken in de vorm van schadevergoeding.

Heeft u na het lezen van deze blog vragen over de wijzen waarop u de blootstelling van uw organisatie aan een dergelijke aansprakelijkheid het best kan minimaliseren? Neem dan contact met ons op, wij staan klaar om u te adviseren.