Digital Services Act: EU probeert grip op platforms te krijgen

15/12/'20 - De Europese Commissie (EC) publiceert vandaag de langverwachte Digital Services Act (DSA). De DSA is de opvolger van de eCommerce richtlijn die nog uit het begin van dit millennium stemt. Inmiddels is door digitalisering onze samenleving en daarmee onze economie drastisch veranderd wat het hoog tijd maakt voor aangepaste wet- en regelgeving voor de digitale economie. De DSA moet het digitale beleidslandschap voor de komende decennia gereed maken om platforms, (illegale) content en informatievoorziening maar bijvoorbeeld ook consumentenbescherming in goede banen te leiden. 

Hieronder drie opvallende punten uit het EC-voorstel: 

1. Handhaving van gelimiteerde aansprakelijkheid en geen verplichting tot monitoring  

De DSA handhaaft de gelimiteerde aansprakelijkheid voor tussenpersonen en verplichtingen rondom content moderatie mogen nog steeds nooit leiden tot monitoring verplichtingen. Beide zijn hoekstenen van de wet- en regelgeving in het digitale domein binnen de EU en daarmee en drijvende kracht achter de groei van platforms de afgelopen twee decennia. De EC formuleert wel een uitzondering op deze gelimiteerde aansprakelijkheid voor online platforms die betrokken zijn bij transacties tussen ondernemers en consumenten onder het mom van consumentenbescherming. Verder betekent de gelimiteerde aansprakelijkheid niet dat platforms niets moeten doen tegen illegale content. Het doel van de DSA is juist om platforms te bewegen om meer te doen tegen allerlei illegale content.  

De EC probeert dit te bereiken door, geïnspireerd op de AVG, de nodige procedures en regels op te tuigen om zo platforms te bewegen om meer te doen tegen illegale content. Er worden onder andere officiële procedures geïntroduceerd voor meldingen van illegale content door overheden, voor het verstrekken van informatie, voor notice-and-action mechanismes, voor verklaringen waarom content verwijderd is aan gebruikers (‘statement of reasons’), voor interne-klacht afhandeling en procedures voor ‘out-of-court dispute settlement’. Daarnaast moeten platforms via transparantierapporten laten zien hoe zij omgaan met deze procedures.  

Platforms mogen daarnaast natuurlijk altijd meer doen om illegale content tegen te gaan, dit zal geen impact hebben op hun gelimiteerde aansprakelijkheid (het Good-Samaritan principe).  

2. De belangrijke rol voor nationale toezichthouders  

De EC introduceert met de DSA de zogenaamde Digital Service Coordinators (DSC). Dit zijn toezichthouders op lidstaat niveau die verantwoordelijk zijn voor de toepassing en handhaving van de DSA. De DSC ziet toe op serviceproviders die hun ‘main establishment’ in dat land hebben, een concept wat we kennen uit de AVG. Dit betekent dat voor veel grote tech-spelers (later meer over ‘very large platforms’) de Ierse toezichthouder uiteindelijk verantwoordelijk zal zijn voor het toezicht.  

Deze toezichthouder heeft vergaande mogelijkheden om onderzoek te doen naar bijvoorbeeld de werking van de notice-and-action mechanismes of de toepassing van algoritmes door platforms.  De DSC kan boetes uitdelen tot wel 6% van de jaarlijkse omzet voor structurele en bewuste overtredingen van de procedurele regels uit de DSA.  

De keuze voor nationale toezichthouders is opmerkelijk omdat er binnen de AVG veel kritiek is op het handelen van de Ierse toezichthouder. Deze wordt binnen de EU als bottleneck gezien voor veel onderzoeken naar grote tech-spelers. Ook roept het vragen op over hoe om te gaan met fysieke lokale problemen veroorzaakt door platforms gevestigd in een ander EU-lidstaat.  

3. Onderscheid tussen platforms en ‘very large platforms’ 

Een ander opmerkelijk punt uit het voorstel is de introductie van de categorie ‘very large platforms’. Dit zijn platforms die meer dan 45 miljoen gebruikers hebben in de EU (of 10% van het aantal EU-inwoners). In deze categorie valt een zeer select groepje platforms, waar met name social media platforms vaak in voorkomen. Deze zeer grote platforms hebben veel meer verplichtingen met betrekking tot de moderatie van content, procedurele regels en transparantie. Verder moeten ze elk jaar verplicht een audit laten uitvoeren op deze verplichtingen. De EC zegt dit proportioneel te vinden omdat deze platforms groot genoeg zijn om deze extra verantwoordelijkheden (financieel) te dragen en omdat de impact van deze platforms op zaken zoals desinformatie enorm zijn. 

Naast deze drie punten zijn er nog veel meer interessante zaken in de DSA. Een kleine bloemlezing: de EC wil via standaarden en Codes of Conduct aanvullende regels op specifieke beleidsterreinen in samenwerking met platforms, overheden en andere stakeholders opstellen. De DSA introduceert vergaande Know-Your-Customer verplichtingen voor platforms voortbouwend op de New Deal for Consumers. Er wordt een European Board for Digital Services opgericht (te vergelijken met de EPDB) en serviceproviders moeten wanneer zij informatie verkrijgen die erop wijst dat er een serieus crimineel feit met gevaar voor levens plaats kan vinden autoriteiten meteen informeren. 

Nu de EC haar voorstel heeft gepubliceerd zijn lidstaten en het Europees Parlement aan zet. Al hoewel het enkele jaren kan duren voordat er een definitieve tekst is, is dit het moment om nog invloed uit te oefenen.