Analyse regeerakkoord: digitalisering met oog voor de burger

22/12/’21 – Op 15 december, net op tijd voor het kerstreces, hebben de formerende partijen VVD, D66, CDA en CU het regeerakkoord voor het kabinet Rutte IV gepresenteerd. Het kabinet gaat flink investeren in de aanpak van grote maatschappelijke opgaven zoals klimaat, woningbouw en stikstof. Van het 50 pagina's tellende akkoord gaat ongeveer één pagina over digitalisering. Dit is zeker vooruitgang ten opzichte van 2017 toen digitaal niet eens een eigen paragraaf had. Lees door voor de vier meest opvallende punten over digitalisering uit het regeerakkoord.

Een digitale overheid die de burger centraal stelt

De toeslagenaffaire heeft duidelijk een stempel gedrukt op het akkoord. De burger krijgt daarom veel aandacht op het gebied van digitaal. Fundamentele burgerrechten online worden erkend en moeten worden beschermd. Burgers krijgen bijvoorbeeld een eigen 'online' identiteit en regie over hun eigen data. De positie van digitale toezichthouders, zoals de Autoriteit Persoonsgegevens, wordt versterkt om de rechten van burgers online te borgen. Ook wordt er een algoritmetoezichthouder ingericht die moet toezien dat algoritmes worden gecontroleerd op transparantie, discriminatie en willekeur. De overheid krijgt een voorbeeldfunctie en moet zich houden aan regels voor dataethiek.

Iedereen moet profiteren van digitalisering

De coalitie wil iedereen meenemen in de digitale transitie. Niet alleen grote techbedrijven, maar ook het MKB en burgers. Daarom wil de coalitie zich in Europees verband inzetten om de datamacht van grote platforms in perken. Dit wordt echter niet verder gespecificeerd. Het MKB krijgt juist meer ondersteuning bij digitalisering. Voor burgers zet de coalitie in op de bestrijding van digibetisme met een publiek-private strategie voor digitale geletterdheid. Ook worden digitale leermiddelen ingezet om de werkdruk van leraren te verlagen, en moet er een digitale school komen om elk kind een vorm van onderwijs te bieden. Verder wil het kabinet zorgen voor snel en veilig internet in alle delen van het land en moet Nederland het digitale knooppunt van Europa worden.

Samenwerken en investeren

Digitalisering wordt in het akkoord gezien als een belangrijke factor voor een 'welvarend land'. Dat is dan ook de titel van het hoofdstuk waar de paragraaf over digitalisering onder valt. Om de kansen van digitalisering te pakken, zet het nieuwe kabinet in op samenwerking met wetenschap, bedrijfsleven, startups, scaleups en kenniscoalities. In Europa zet de coalitie in op een open strategische autonomie en het stimuleren van innovatiekracht en slimme industriepolitiek om zo leidend te worden in digitalisering. In Nederland wordt het Nationaal Groeifonds gebruikt om te investeren in R&D. Ook investeert het kabinet in chips-en sleuteltechnologieën, zoals kunstmatige intelligentie en quantum-computing.

Geen minister van Digitale Zaken

De digitale ambities van Rutte IV staan vast, maar aan de concrete uitwerking van beleidsplannen moet nog worden gewerkt. En door wie?  Er komt geen minister van Digitale Zaken, maar wel een staatssecretaris Koninkrijksrelaties en Digitalisering op het ministerie van Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties. Krijgt deze bewindspersoon dezelfde portefeuille als de huidige staatssecretaris op Binnenlandse Zaken? Of krijgt deze staatssecretaris ook een rol in de coördinatie? Juist aan die coördinatie ontbreekt het op dit moment. Formateur Rutte vormt (samen met de andere partijleiders) de komende weken zijn ploeg. Met veel voorspoed staat het kabinet half januari op het bordes. Daarna kan het kabinet pas echt aan de slag om de ambities uit dit akkoord uit te werken en waar te maken. Dan pakken we deze onderwerpen er weer bij om te zien wat er terecht komt van deze grote plannen.