10/03/2023 - Met de AI-act in het vooruitzicht, wordt het noodzakelijk algoritmen inzichtelijker te maken en vervolgens beter te controleren. De AI-act verplicht lidstaten onder meer een algoritmetoezichthouder aan te stellen. Een van de taken van de algoritmetoezichthouder in Nederland is het controleren van het Nationaal Algoritmeregister. Dit register moet inzicht geven in de impactvolle algoritmen die door de overheid worden ingezet. Hiervoor bestonden er al enkele losse algoritmeregisters, bijvoorbeeld van de gemeentes Amsterdam en Rotterdam.
Vanuit de werkagenda Waardegedreven Digitaliseren, ligt voor 2025 de taak om alle aan burgers relevante algoritmen verplicht op te nemen in een inzichtelijk algoritmeregister. De eerste versie is op 21 december gelanceerd door staatsecretaris Van Huffelen en wordt langzaam uitgebreid en aangevuld. Het algoritmeregister moet meer inzicht geven in hoe algoritmes binnen de overheid werken en hoe ze ingezet worden. Meerdere gemeenten hebben al voorgesorteerd op deze ontwikkeling en zijn begonnen met het zelfstandig in kaart brengen van de algoritmen die ze gebruiken. De gemeente Amsterdam had in 2020 de primeur met Helsinki, als eerste steden met een algoritmeregister.
In de algoritmeregisters van de overheid en de gemeente Amsterdam worden algoritmen met een significante invloed op de mens opgesomd. Bij elk algoritme wordt een algemene uitleg gegeven van het doel en de werking. Databronnen worden benoemd, de gebruikte modellen omschreven. Verder wordt er ingegaan op impact assessments, zoals DPIA’s en IAMA’s en wordt er nog een overzicht gegeven van de risico’s en het toezicht dat er is op de algoritmen.
Hoewel er in de algoritmeregisters al veel informatie te vinden is en er veel verschillende informatie gecombineerd wordt, ontbreekt het nog op het gebied van specifiekere informatie. Zo ontbreekt er informatie over basis beslis- en rekenregels, het waarborgen van risico’s en de gemaakte afwegingen in het ontwikkelproces. Verder is een algoritmeregister een enorme toevoeging voor onder meer journalisten en beleidsmakers, maar blijft de informatie vrij ontoegankelijk voor de burger. Terwijl het algoritmeregister juist functioneel moet zijn voor de burger, wanneer deze onderhevig is aan algoritmen. Dit zijn uitdagingen die de komende jaren uitgezocht moeten worden in de verdere uitwerking van de algoritmeregisters om een verantwoorde inzet van algoritmen te kunnen waarborgen.
Het Nationaal Algoritmeregister is een stap in de goede richting voor meer transparantie voor burgers over algoritmen binnen de overheid. Staatsecretaris Van Huffelen sprak eerder in het commissiedebat de hoop uit dat het Nationaal Algoritmeregister eind 2023 volledig zal zijn. Een mooi streven, maar er is nog veel werk aan de winkel.
Heeft u vragen over algoritmeregisters? Neem dan gerust contact op met Considerati.