Data Act: fundamentele vernieuwing in organisatie van de data-economie

23/2/22 - Vandaag presenteerde de Europese Commissie de Data Act – het voorstel om de Europese data economie verder te versnellen, tot een verwachte waarde van circa 825 miljard euro. Vorig jaar schreven we al over het 'gamechanger potential' van de wet, en inderdaad grijpt deze in op fundamenten van de data economie. De impact voor overheden en bedrijven zal verschillen; voor sommige sectoren een kans, voor anderen een regelrechte bedreiging.

Herverdeling van toegangs- en gebruiksrechten van data

Tot de kern van het voorstel behoort betere toegang tot gegevens uit connected devices. De Europese Commissie anticipeert op de stormachtige groei van het Internet of Things (IoT), waaronder slimme auto's en huishoudelijke apparaten, maar bijvoorbeeld ook machines in de industrie en de landbouw. Het verplicht vrijkomen van data uit een deel van de 27 miljard devices in 2025 kan een onvoorstelbaar nieuwe impuls aan data innovaties geven. Maar tegelijkertijd kan deze herverdeling van toegangs- en gebruiksrechten op data disruptief werken voor bestaande bedrijfsmodellen. 

Verplicht data verstrekken aan overheden

Een tweede belangrijk onderdeel van de Data Act verplicht ondernemingen om gegevens aan de overheid te verstrekken – bijvoorbeeld in noodsituaties. Een overheid kan (en moet!) niet ongeremd gegevens over van alles bijhouden, maar het publieke belang kan soms wel vragen om extra inzichten – uit private data. De crux zal met name proportionaliteit van de uitvraag zijn: wat mag een overheid in welke gevallen opeisen en tegen welke prijs?

Overstappen in de cloud

Ten slotte introduceert de Europese Commissie onder meer nieuwe eisen om overstapdrempels in de cloud te verlagen, zowel voor data als voor toepassingen. Dit moet het voor bedrijven en overheden gemakkelijker maken om te ‘switchen’ of diensten bij verschillende cloudleveranciers af te nemen.

Conclusie

Het wetsvoorstel heeft een sterk gamechanger potential – voor bedrijven, overheden, cloudleveranciers en burgers. Dat klinkt aantrekkelijk, maar de consequenties op microniveau zijn nog weinig inzichtelijk en potentieel disruptief. Met de grote belangen die op het spel staan en de dusdanig fundamentele wijzigingen in het recht en in de economie, doen beleidsmakers er goed aan om beslissingen zoveel mogelijk te nemen op basis van kennis uit de praktijk.